وادی السلام در انتظار موعود اسلام

وادی السلام در انتظار موعود اسلام
در گوشه گوشه دنیا اماکن زیادی وجود دارد که هرکدام به نحوی میعاد گاه عاشقان و شیفتگان حضرت مهدی علیه السلام بوده اند ولی در میان تمام این مجموعه ها مقام حضرت مهدی(عج) در وادی السلام نجف اشرف، یکی از قدیمی ترین مقامات منتسب به حضرت بقیه الله ارواحنا فداه می باشد. بزرگترین گورستان در جهان اسلام، قبرستان وادی السلام در نجف اشرف می باشد. این گورستان علاوه بر وسعت، از لحاظ قدمت نیز کهن ترین گورستان جهان می باشد. وجود مقام هود و صالح و گنبد و بارگاه بر فراز قبر آن دو پیامبر عظیم الشان و تصریح معصومان بر دفن آنها در این مکان،از قدمت بسیار زیاد این مکان حکایت می کند.دفن آدم ابوالبشر و نوح پیامبر در نجف اشرف و در داخل ضریح امیرمومنان علیه السلام دلیل روشنی است بر این که قدیمی ترین مقبره بر فراز کره خاکی در همین منطقه است.  بر اساس روایتی که از امام صادق علیه السلام نقل شده، پیکر مقدس امیرمومنان در طرف قبله حضرت نوح و در محاذات سر و سینه او دفن شده است.در طول قرون و اعصار همه روزه هزاران تن از عاشقان و شیفتگان به این مکان مقدس روی آورده، با کعبه مقصود و قبله موعود راز دل گفته، کام دل جسته، در مواردی توفیق تشرف یافته اند.شرافت و قدمت این مقام تا آنجاست که امام صادق علیه السلام مکرر به این نقطه تشریف آورده، در آنجا نماز گزارده، آنجا را به عنوان: «محل منبر حضرت قائم» علیه السلام معرفی فرموده است.در روزهای آغازین دولت حقه، حضرت ولی عصر(عج) از این نقطه عبور فرموده به سوی پایتخت دولت کریمه - کوفه - رهسپار می شوند.پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیرمومنان علیه السلام به هنگام رجعت در این نقطه دیدار می فرمایند. از مقابر معلوم و مقامهای مشهور در نجف اشرف مقام هود و صالح می باشد که در اوایل وادی السلام قرار دارد. در ضمن وصایای امیرمومنان علیه السلام آمده است:           
    مرا در همین پشت - نجف - در قبر دو برادرم هود و صالح دفن کنید» آنچه مسلم است این است که مولای متقیان در کنار قبر آدم و نوح علیهماالسلام دفن شده است. چنانکه امام صادق علیه السلام به آن تصریح فرموده و زیارتنامه مخصوصی برای آنها در حرم امیرمومنان علیه السلام بیان فرموده و برای هر یک از آنها دو رکعت نماز زیارت مقرر فرموده است.روایت شده سفیانی یک سپاه 000/130 نفری به سوی کوفه گسیل می دارد، در «روحا» و «فارق» فرود می آیند، سپس 000/60 نفر از آنها حرکت کرده، در خیله، در محل قبر هود علیه السلام فرود می آیند و در روز عید تهاجم خود را آغاز می کنند. در احادیث فراوان آمده است که امیرمومنان علیه السلام در دوران اقامتش در کوفه به پشت کوفه تشریف می برد در وادی السلام توقف می کرد و ساعت ها به راز و نیاز می پرداخت گاهی همراهان خسته می شدند، ولی حضرت همچنان سر پا می ایستاد و مشغول مناجات بود، رخصت می طلبیدند که جامه ای پهن کنند تا مدتی استراحت فرماید، ولی قبول نمی کردند.  نخستین کسی که در وادی السلام از اصحاب مدفون شد «خباب بن ارت» متوفای 37 ه .ق بود که از سابقین دراسلام بود و ششمین فردی بود که اسلام را پذیرفته بود. در جنگ بدر شرکت داشت، در جنگهای صفین و نهروان نیز در خدمت امیرمومنان بود. در دوران خلافت امیرمومنان علیه السلام در کوفه در گذشت، مولای متقیان بر پیکرش نماز خواند، در کنار قبرش حضور یافت و برایش طلب مغفرت نمود. امام صادق علیه السلام در یک حدیث طولانی از فضیلت مسجد کوفه سخن می گوید، راوی می پرسد: آیا مسجد کوفه خیلی قدیمی است؟  امام علیه السلام می فرماید:  آری آنجا مصلای پیامبران بود، رسول اکرم صلی الله علیه و آله نیز در آن نماز خوانده است و آن هنگامی بود که جبرئیل او را بر فراز براق به سوی بیت المقدس می برد، هنگامی که به «دارالسلام» در پشت کوفه رسیدند، عرضه داشت:  «ای محمد صلی الله علیه و آله اینجا مسجد پدرت آدم و مصلای پیامبران می باشد، در اینجا فرود آی و نماز بگذار.» امام باقر علیه السلام در این حدیث نورانی، از تاسیس کعبه در عهد حضرت آدم ابوالبشر توسط جبرئیل علیه السلام به تفصیل سخن گفته، در پایان می فرماید:  خداوند به جبرئیل امین امر فرمود که چهار سنگ از چهار نقطه جهان برداشته، در چهار رکن کعبه قرار دهد:    1) سنگی از کوه صفا    2) سنگی از کوه مروه    3) سنگی از طور سینا    4) سنگی از «جبل السلام» و آن ظهر کوفه است. در اینجا منظور از «جبل السلام» همان وادی السلام است و یا نجف اشرف که شامل وادی السلام است. از این حدیث رابطه خاص کعبه و مولود کعبه نیز استفاده می شود، اگر ولادت با سعادت امیرمومنان در داخل کعبه مایه شرف و قداست کعبه شده، چنانکه امام صادق علیه السلام به آن تصریح کرده، در زیارت ماثور می فرماید: «السلام علیک یا من شرفت به مکه ومنی؛ سلام بر تو ای امیرمومنان، که مکه و منی از تو شرف و آبرو پیدا کرد» خاک و گل آن نیز از سنگ حرم امیرالمومنین به عزت و آبرو رسیده است.  مولای متقیان، امیرمومنان، حضرت علی علیه السلام به هنگام ترسیم خط سیر حضرت بقیه الله(ارواحنافداه) در روزهای آغازین ظهور به سوی پایتخت دولت کریمه می فرماید گویی او را با چشم خود می بینم که از «وادی السلام» عبور کرده، بر فراز اسبی که سپیدی پاها و پیشانی اش می درخشد و برق می زند، به سوی مسجد سهله در حرکت است و زیر لب زمزمه ای دارد و خدای را اینگونه می خواند: لااله الا الله حقا حقا....» بازگشت گروهی از مومنان خالص و عده ای از منافقون فاجر پیش از رستاخیز به این جهان «رجعت» نامیده می شود.  اول کسی که از امامان نور در دوران رجعت بر می گردد حضرت سیدالشهدا علیه السلام است، که با 75000 نفر از شیعیانش رجعت می کند در این رجعت هفتاد تن از شهدای کربلا نیز در محضر سالار شهیدان رجعت می کنند.دوران فرمانروایی امام حسین علیه السلام به قدری طولانی خواهد شد که ابروهایش روی دیدگانش می ریزد.بعد از امام حسین علیه السلام دوران فرمانروایی مولای متقیان امیرمومنان فرا می رسد، او نیز به مدت 44000 سال حکومت می کند.  بر اساس روایات فراوان، امیرمومنان علیه السلام رجعتهای مختلف و متعدد دارد یکی از این رجعتها در عهد امام حسین علیه السلام و یکی دیگر در عهد رسول خدا صلی الله علیه و آله خواهد بود. امام صادق علیه السلام می فرماید: منظور از آن (000/50 سال در آیه 4 از سوره معارج) رجعت رسول خدا می باشد که مدت حکومت آن حضرت در رجعت 000/50 سال است، و امیرمومنان در دوران رجعتش 44000 سال فرمانروایی می کند. در روایات فراوان آمده است که به هنگام رجعت امیرمومنان علیه السلام همه پیامبران رجعت می کنند و تحت فرماندهی آن حضرت قرار می گیرند. در آن روز رسول اکرم صلی الله علیه و آله پرچم را به دست با کفایت امیرمومنان می دهد، همه مخلوقات تحت فرماندهی آن حضرت قرار می گیرند. این دیدار شکوهمند رسول گرامی و مولای متقیان در سرزمین وادی اسلام در بخشی به نام «ثویه» رخ خواهد داد، چنانکه رئیس مذهب شیعه امام جعفر صادق علیه السلام در تفسیر آیه 85 از سوره قصص می فرماید: دنیا سپری نمی شود و به پایان نمی رسد جز اینکه رسول خدا با امیرمومنان در سرزمین «ثویه» گرد می آیند، پس مسجدی در آنجا بنیاد می نهند که 12000 در دارد.» علاوه بر تصریح علمای تاریخ بر این که «ثویه» بخشی از وادی السلام است، رسول گرامی اسلام با صراحت تمام از آن خبر داده، خطاب به امیرمومنان علیه السلام فرمود:  تو برادر من هستی، وعده دیدار من و شما در وادی السلام است.» در همین رابطه حدیث دیگری شیخ مفید در کتاب «الاختصاص» از امام صادق علیه السلام روایت کرده که در آخرین فراز آن آمده است:جبرئیل امین خطاب به رسول گرامی عرضه داشت: «موعدکم السلام؛ وعده شما و علی بن ابی طالب با منافقان امت در سرزمین «سلام» می باشد.» ابان بن تغلب پرسید که سرزمین سلام کجاست؟ امام علیه السلام فرمود: ای ابان سرزمین سلام بخشی از پشت کوفه است. از دیگر جلوه های زیبای وادی السلام در یوم الله رجعت، بازگشت 27 تن از یاران خاص حضرت بقیه الله(عج) در سرزمین وادی السلام است، چنانکه امام صادق علیه السلام می فرماید:  حضرت قائم علیه السلام تعداد 27 تن (از یاران خاص خود) را از پشت کوفه بیرون می آورد، که 15 تن از آنها از امت حضرت موسی علیه السلام است، 7 تن از آنها اصحاب کهف می باشند، 5 نفر دیگر عبارتند از: یوشع بن نون، سلمان، ابودجانه انصاری، مقداد و مالک اشتر. این 27 تن یاران حضرت قائم(عج) و فرماندهان امت به فرمان او می باشند» مرحوم کلینی با سلسله اسناد خود در ضمن یک حدیث طولانی از امام صادق علیه السلام روایت می کند که شیعیان و دوستان امیرمومنان علیه السلام چگونه مورد عنایت حق تعالی قرار می گیرند، با جامه های بهشتی پوشانیده می شوند، از نعمتهای بهشتی متنعم می شوند، در مجالس اهلبیت شرکت می کنند، به هنگام قیام حضرت مهدی علیه السلام خداوند منان آنها را بر می انگیزاند، تا دسته دسته به یاری آن حضرت بشتابند و ندایش را لبیک گویند. آنگاه در مقام بیان اینکه از کجا بر انگیخته می شوند، امام صادق علیه السلام می فرماید: و لذا رسول خدا خطاب به امیرمومنان فرمود: «تو برادر من هستی، وعده دیدار من و شما در وادی السلام می باشد.» حبه العرنی روایت می کند که گفت: در محضر امیرمومنان در «وادی السلام» ایستاد و شروع به راز دل گفتن کرد، گویی با کسی سخن می گفت.  به احترام آن حضرت مدتی ایستادم تا خسته شدم، پس نشستم، تا حوصله ام سر رفت، باز هم ایستادم تا خسته شدم، باز هم آنقدر نشستم که حوصله ام سر رفت. این بار ایستادم و عبایم را تا کردم و گفتم: ای امیرمومنان! از طول قیام شما من نگران شدم، ساعتی استراحت بفرمایید.  پس عبای خود را روی زمین پهن کردم تا بر روی آن بنشینند. فرمود: ای حبه این چیزی جز گفتگوی با مومن و انس با مومن نمی باشد.» گفتم: آیا آنها نیز با یکدیگر چنین گفتگویی دارند؟ فرمود: «نعم، ولو کشف لک لرایتهم حلقا حلقا محتبین یتحادثون؛ آری، اگر پرده از مقابل دیدگانت کنار برود، خواهی دید که آنها نیز جامه به خود پیچیده، حلقه حلقه نشسته، با یکدیگر سخن می گویند.» پرسیدم آیا ارواح مومنان در اینجا گرد آمده اند یا پیکرهای آنها؟ فرمود: بلکه ارواح مومنان در اینجا گرد آمده است، هیچ مومنی در هیچ بقعه ای از بقعه های روی زمین از دنیا نمی رود جز این که به روحش گفته می شود: به وادی السلام بپیوند، به راستی آنجا بقعه ای از بهشت برین می باشد.»  اصبغ بن نباته روایت کرده که فرمود:  مولای متقیان امیرمومنان علیه السلام روزی از کوفه بیرون رفتند تا به سرزمین «غری» (نجف فعلی) رسیدند و در آنجا روی خاکها دراز کشیدند.  قنبر عرضه داشت: اجازه بفرمایید جامه ام را پهن کنم تا روی آن استراحت فرمایید. امام علیه السلام فرمود: «نه، این چیزی جز تربت مومن و یا مزاحمت مجلس او نمی باشد.» اصبغ بن نباته گوید: عرض کردم: مولای من، تربت مومن را متوجه شدیم، ولی منظور شما را از مزاحمت مجلس مومن متوجه نشدیم. فرمود: ای پسر نباته، اگر پرده از برابر دیدگان شما کنار برود خواهید دید که ارواح همه مومنان در این پشت گرد آمده، حلقه زده، با یکدیگر دیدار می کنند و از هر دری سخن می گویند، که ارواح همه مومنان در این نقطه گرد آمده و ارواح کافران در وادی برهوت.»  مروان بن مسلم روایت کرده که به محضر امام صادق علیه السلام عرضه داشت: برادرم در بغداد زندگی می کند، می ترسم که اجلش در آنجا فرا رسد. امام علیه السلام فرمود: چرا در اندیشه هستی که کجا بمیرد، بدون تردید هیچ مومنی در مشرق و یا مغرب نمی میرد، جز این که خداوند روحش را به وادی السلام می فرستد. راوی پرسید: وادی السلام کجاست؟ فرمود وادی السلام پشت کوفه است، گویی من با چشم خود می بینم که حلقه حلقه نشسته با یکدیگر سخن می گویند. علامه مامقانی در شمار آداب زیارت نجف اشرف، از زیارت پیامبران عظیم الشان مدفون در نجف: حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت هود و حضرت صالح سخن گفته، سپس می فرماید: شایسته است در نجف اشرف زیارت سر مقدس امام حسین و محل منبر حضرت قائم علیه السلام .  در مورد سر مقدس توضیحاتی داده، در پایان می فرمایند: مستحب است زیارت امام حسین علیه السلام در مسجد حنانه، زیرا بر اساس روایتی ساعتها سر مقدس امام حسین علیه السلام در آنجا بر زمین نهاده شده بود.  اما در مورد جایگاه منبر حضرت قائم علیه السلام می فرماید:  «تا کنون محل منبر حضرت قائم علیه السلام (عج) به صورت مشخص معلوم نیست.»  ولی به عنوان یک احتمال می فرماید: «من احتمال می دهم - بدون دلیل استوار - که محل منبر قائم(عج) همان مقام مشهور به مقام حضرت مهدی علیه السلام در وادی السلام باشد.» علامه سید جعفر آل بحرالعلوم، این احتمال را به صورت قطعی و به طور ارسال مسلم نقل کرده می فرماید:  «محل منبر قائم علیه السلام محلی است در خارج نجف، که گنبدی با کاشی سبز دارد و به عنوان: مقام مهدی علیه السلام شناخته می شود که پدر بزرگم سید بحرالعلوم آن را تعمیر کرد، سپس در سال 1310 ه.ق سید محمدخان پادشاه سند آن را تعمیر و مرمت نمود. و کراماتی به آنجا نسبت داده می شود.»  سید بحرالعلوم در فصل دیگری پس از بر شمردن روایات وادی السلام می نویسد: «محل منبر حضرت قائم علیه السلام در وادی السلام است که از آنجا به عنوان مقام حضرت مهدی علیه السلام یاد می شود، پس از آن قبر هود و صالح است، چنانکه در روایات به صراحت آمده است، و آنها زیارتگاههای مشهوری است که همگان به زیارت آنها می روند.» احتمال انطباق محل منبر حضرت قائم(عج) با مقام حضرت مهدی علیه السلام در وادی السلام، احتمال بسیار معقولی است و یکی از شواهد این احتمال وجود «مقام امام صادق علیه السلام » در کنار این مقام است .  دیلمی از امام صادق علیه السلام روایت کرده که فرمود: ما من مومن یموت فی شرق الاءرض وغربها، الا حشر الله جل وعلا روحه الی وادی السلام؛ هیچ مومنی در شرق یا غرب دنیا نمی میرد، جز این که روحش را خداوند متعال به سوی وادی السلام گسیل می دارد. راوی پرسید: وادی السلام کجاست؟ فرمود: «بین وادی النجف والکوفه، کانی بهم خلق کبیر قعود، یتحدثون علی منابر من نور؛ در میان صحرای کوفه و نجف می باشد، گویی با چشم خود می بینم که مخلوقات بسیاری بر فراز منبرهایی از نور نشسته با یکدیگر سخن می گویند